(Jan Kiepura – występ na pl. Piłsudskiego w Warszawie, 1936, źródło: Wikipedia)
16 maja urodził się Jan Kiepura – jeden z najsłynniejszych polskich tenorów, który zrobił spektakularną, międzynarodową karierę – na początku jako śpiewak operowy, a w późniejszym czasie również jako aktor. Wielbiony jak bożyszcze przez tłumy i nielubiany przez PRL – dziś jest legendą.
Mało kto dzisiaj zdaje sobie sprawę, że spektakularne koncerty na balkonach czy dachach samochodów swój początek wzięły właśnie od polskiego śpiewaka – do tradycji występów balkonowych nawiązywali potem na przykład słynni trzej tenorzy.
Jan Kiepura to legenda – gdy odwiedzał Polskę już jako znany aktor i śpiewak operowy – na dworcach witały go tłumy. Zachowały się zdjęcia, na których Jan stoi na balkonie, dachu auta czy po prostu „gdzie popadło” i daje spontaniczny recital otoczony morzem rozentuzjazmowanych ludzi.
Urodził się w 1902 w Sosnowcu – był synem piekarza Franciszka Kiepury i Marii „Miriam” z domu Neuman, która konwertowała na katolicyzm. „Chłopak z Sosnowca” poszedł do Warszawy na studia prawnicze, których nigdy nie ukończył – bo w międzyczasie, w tajemnicy przed ojcem poświęcił się pasji muzycznej i rozwijał swój niezwykle mocny, operowy wokal. Zajęcia pobierał u Wacława Brzezińskiego oraz Tadeusza Leliwy, a potem także u Ignacego Warmutha. Zadebiutował na koncertach w rodzinnym Sosnowcu.
Potem, dzięki rekomendacjom, otrzymał rolę w warszawskim Teatrze Wielkim, gdzie występował w chórze w roli górala w Halce Stanisława Moniuszki. Rolę jednak szybko stracił – młody śpiewak chciał się na tyle wyróżnić, że nie zważał na dyrygenta i samowolnie przedłużał swoją partię.
W 1925 roku otrzymał tytułową rolę w operze „Faust”, która będzie stanowiła przepustkę do wielkiej kariery – nareszcie dostaje również solowe role w Warszawskiej Operze Narodowej.
Rok później wyjeżdża za granicę i debiutuje w Wiedniu w „Tosce” Pucciniego, co będzie zaczątkiem międzynarodowej sławy, a krytycy po występie obwołają go „królem tenorów”. Jan Kiepura rozpoczyna szereg występów za granicą – w Rigoletcie, Fauście czy Cudzie Heliany. Podczas jednego z tych występów zobaczy go jego przyszła żona Martha Eggerth, która wkrótce również rozpocznie spektakularną karierę.
W jednym z wywiadów, których udzieliła po śmierci Jana Kiepury przyznała, że wówczas powiedziała swojej matce: „To będzie mój mąż”.
Jan Kiepura i Martha Eggerth – słynna węgierska śpiewaczka operetkowa (sopran koloraturowy) i aktorka międzynarodowej sławy – poznają się osobiście kilka lat później. W międzyczasie Kiepura kontynuuje występy. Jest uważany za perfekcjonistę – potrafi godzinami ćwiczyć jedną frazę. Do pasji muzyki operowej dochodzi również film, którego początki cieszyły się mniejszą renomą niż opera. To się jednak miało szybko zmienić.
Film przyniesie mu jeszcze większą sławę - „Neapol – śpiewające miasto”, „Das Lied einer Nacht”, „Ich liebe alle Frauen” czy „Zauber der Bohème”, to tylko nieliczne z produkcji, w których wziął udział. Warto wspomnieć, że w tamtym czasie filmy kręcono w wielu wersjach językowych – w taki sposób również występował Jan Kiepura i jego późniejsza małżonka Martha Eggerth, którą pozna na planie filmowym – wówczas aktorzy nagrywali po prostu w kilku językach. Gdy poznał swoją żonę, stali się parą występującą razem na planach.
W 1948 roku debiutuje w nowojorskiej Metropolitan Opera i występuje tam kilkanaście razy. Potem były występy w Montrealu, Paryżu, ośrodkach polonijnych Francji, Majestic Theater na Broadwayu, wiedeńskim Raimundtheater, Paryżu, Berlinie itd…
W 1952 roku Jan Kiepura kupuje posiadłość pod Nowym Jorkiem, ale nie rezygnuje z koncertów w Europie. Warto wspomnieć o przepięknym wykonaniu "Kujawiaka" kompozycji Wieniawskiego, który można znaleźć na YouTube – Kiepura występuje w wersji solo lub z żoną – druga wersja była odśpiewywana w ramach "Wesołej Wdówki" po polsku i, jak wspominała w jednym z wywiadów jego żona – to wykonanie cieszyło się nadzwyczajnym sukcesem.
Jan Kiepura był patriotą i można powiedzieć śmiało, że swoje serce zostawił w Polsce. Po śmierci został pochowany, wedle życzenia, na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Jego żona uczyła się wytrwale języka polskiego – po wybuchu wojny oboje angażowali się w ruch na rzecz Polskiego Czerwonego. Kiepura będzie na potęgę słał do Polski pieniądze i dary na rzecz utalentowanej młodzieży. Będzie również udzielał charytatywnych koncertów.
Zmarł na atak serca w 1966 roku w swojej rezydencji w Stanach.
15 maja 2002 roku w Sosnowcu odsłonięto pomnik Jana Kiepury. W Krynicy-Zdroju co roku, począwszy od 1967, odbywa się festiwal jego imienia, a rok 2002 został decyzją Sejmu ogłoszony rokiem Jana Kiepury. Jego żona zmarła 10 lat temu w Rye (USA).